Tiroid bezi  boyunda,soluk borusunun hemen önünde yerleşen kelebek şeklinde bir organdır. Soluk borusunun tam önündeki isthmus denilen bir parçayla birleşmiş sağda ve solda olmak üzere 2 ayrı parçadan(lobtan)ibarettir.Vücut metabolizması(alınan gıdaların enerjiye dönüşmesi , hızı),kalp hızı,kan basıncı ve vücut ısısının düzenlenmesinde etkili  triiyodotironin(T3)  ve tiroksin(T4) hormonlarını salgılar.Ayrıca kemik metabolizmasının düzenlenmesinde etkili kalsitonin hormonunu yapar.Tiroid bezi temel olarak T3 ve T4 hormonlarını yapan ve onları depolayan  folliküler ve kalsitonin hormonunu salgılayan parafolliküler(C hücresi)  hücrelerden meydana gelmiştir.Folliküler hücreler gıdalarla alınan ve kana geçen iyodu kullanarak hormonları yapar.Bunların yapım hızını ve miktarını hipofiz bezi denilen ,beynin alt komşuluğunda bulunan bezden salgılanan tiroid sitmüle edici(salgılatırıcı) hormon(TSH) belirler.Tiroid kanseri , folliküler hücrelerinden veya C hücrelerinden birinin DNA sında meydana gelen mutasyon(değişiklik)sonucu, bu hücrenin hızlı bölünmesi ve normalde ölmesi gerektiği zaman da ölmeyip çoğalması sonuçu gelişir.Kanserlerin büyük çoğunluğu folliküler hücrelerden gelişirler.Normal bir tiroid hücresi oluştuktan sonra bölünerek çoğalır ,işlevini görür ve belli bir zaman sonra kendiliğinden ölür.Mutasyon sonucu bu düzen bozulduğu için meydana gelen yeni hücreler birikerek nodül denilen(nohut veya bilye şeklinde) şişlikleri yaparak tiroid kanserini  oluştururlar. Tiroid bezinde gelişen her nodül  kanser değildir. Tespit edilen nodüllerin ancak yüzde 10-15 i kanserdir.

   Tiroid kanseri ,kadınlarda dünyada  yeni  tespit  edilen kanserlerin  % 10.1 i oranında  ve 5. en sık görülen kanseridir. Erkeklerde ise  yeni kanserlerin  %3.1 idir.Türkiyede, tiroid kanseri  kadınlarda yeni tespit edilen kanserlerin  %10.9 udur.Kadınlardaki  kanserlerin  2. en sık görülen türüdür.Erkeklerde ise yeni gelişen toplam kanserlerin  %2.6 sı  tiroid kanseridir.Erkeklerde gelişen kanserler açısından 8. sıradadır. 

 Tiroid kanseri  türleri nelerdir?

Kanserde bulunan hücre tiplerine göre sınıflandırılırlar.

A.Papiller tiroid kanseri;en sık görülen tiroid kanseri  türüdür.Oldukça  yavaş  büyürler.Tüm kanserlerin yaklaşık %75-80 idir.Her yaşta görülebilir.Ama özellikle 30-50 yaşlarında sıktır.Çoğunlukla  40 yaşının altındaki kadınlarda  görülür.Boyundaki lenf bezlerine sıklıkla yayılır. Böyle bile olsa düzgün tedavi edildiğinde,tedavideki   başarı oldukça yüksek bir orandadır.Ultrason , bilgisayarlı tomografi (BT)ve  magnetik resonans görüntüleme(MR) ile kolayca tespit edilebilir.Hatta başka bir nedenle yapılan görüntüleme esnasında 1 cm den daha küçük nodüller ve tiroid kanserleri  de fark edilebilir. 

B:Folliküler tiroid  kanseri;özellikle 50 yaşdan  sonra  ve daha çok kadınlarda görülen tiroid kanser türüdür.Gıdalarla yeterli miktarda iyotun alınamadığı,iyotun az olduğu bölgelerde görülür.Tiroid kanserlerinin  % 10-15 ini oluşturur.Genellikle boyundaki  lenf bezlerine yayılmazlar. Kan yoluyla uzak organlara özellikle akciğer ve kemiklere giderler.Kanserin seyri(prognozu) papiller kanserlere göre daha kötüdür. Ama yine de çoğu vaka başarıyla tedavi edilebilir.

C.Hurthle hücreli tiroid kanseri;folliküler tiroid kanserine benzer fakat  ondan daha saldırgan(agresiv)  dır.Boyundaki diğer yapılara ve uzak organlara yayılabilirler.Nadir görülen bir kanser türüdür.% 3 oranında görülür.

D.Anaplastik tiroid kanseri;en kötü seyirli olan kanser türüdür.Çok hızlı büyür.Boyunda  yaptığı  şişlik  nedeniyle  nefes alıp vermekte zorluğa ve yutma  güçlüğüne neden  olarak  belirgin şikayetler oluşturur.Tedavi  etmek zordur.Genellikle 60 yaşından sonra görülür.Nadirdir. % 2 civarında görülür.

E.Medüller tiroid kanseri;tiroidin nöroendokrin tümörüdür.Tiroidde kalsitonin salgılayan C hücrelerinden gelişir.Erken dönemlerden itibaren kanda  kalsitonin seviyeleri artmış olarak bulunur.Bazı medüller tiroid kanserleri , anne-babadan  çocuklara  geçen  bir gen değişikliğine bağlı olarak ailesel  medüller tiroid kanserleri  şeklinde olurlar.Medüller kanserlerin %20-25 i bu şekildedir.Multiple endokrin neoplazi  hastalarında böbreküstü bezi ve diğer kanser türleriyle bulunurlar.Çocukluk ve ergenlik döneminde görülebilir.Tüm tiroid kanserlerinin % 4-5 i  civarındadır.

 Tiroid kanserlerindeki  risk faktörleri nelerdir?

a.Kadın olmak ;tiroid kanseri gelişmesi açısından bir risk faktörüdür.Tiroid kanseri erkeklere göre  kadınlarda 2-3 kat daha fazla görülür.

b.Radyasyon almak;özellikle çocukluk döneminde baş ve boyun  bölgesine yüksek oranda radyasyon almak tiroid kanseri gelişmesi ihtimalini artırır.

c.Multiple endokrin neoplazi gibi  bazı genetik sendromlarda tiroid kanseri daha fazla olarak gelişir.

d.Obezite;birçok kanser ihtimalini artırdığı gibi tiroid kanserlerini de artırır.

e.Ailesel adenomatöz polip varlığında da tiroid kanser ihtimali artar.

f.Tiroidit;tiroidteki inflamatuar hastalıklar kanser ihtimalini artırabilir.

g.Tiroidteki büyük nodüllerin uzun süreli varlığı ve büyüklüğü  kanser ihtimalini artırabilir.

h.Aile hikayesinin olması

 Tiroid kanserlerinde belirtiler nelerdir?

Erken ve küçük tiroid kanseri vakalarında hiçbir şikayet  ya da bulgu olmayabilir. Yapılan bir fizik muayenede boyundaki şişlik(nodül) fark edilebilir. Başka bir nedenle boyunda yapılan bir görüntüleme esnasında tesadüfen nodülün varlığı bulunabilir.Biopsi yapılınca bu nodülün kanser olduğu anlaşılır.Nodül daha büyükse boyunda yutkunmakla hareketli  şişliklerin(noduller) in varlığı kanserin ilk bulgusu olarak ortaya çıkabilir. Her nodül kanser değildir.Nodüllerin büyük çoğunluğu iyi huyludur(bening). Kanserli nodülün sinirlere basısına bağlı olarak birkaç haftadan daha uzun süren ses kısıklığı,seste kalınlaşma olabilir.Büyüklüğe bağlı olarak yutma güçlüğü,boğaz ağrısı ortaya çıkabilir.Boyundaki lenf bezlerinin büyümesine bağlı olarak şişlikler görülebilir.Tiroid kanserleri  akciğer,kemikler,beyin ve karaciğer gibi uzak organlara yayılabilir. Buna metastaz denir. Eğer metastazlar ortaya çıktı ise bunlara bağlı olarak halsizlik,iştah kaybı,kemik ağrısı,,bulantı ve kusma ve  kilo kaybı da bulunabilir.

 Tiroid kanserinin yaygınlık derecesi(evrelemesi) nasıl yapılır?

Herhangi bir kanser türünde hastalığın yaygınlık derecesi(evresi) ,yapılacak tedavinin ne şekilde olması gerektiğini  belirlemek ve ona göre bir planlama yapmak açısından çok önemlidir.Evreleme ayrıca hastalığın nasıl seyredeceğini değerlendirmek ve beklenen  yaşam süresini tahmin etmek açısından da önemlidir.Erken evrelerde kanser tiroid dokusunun içerisinde dir. İleri evrelerde ise artık yayılmıştır.Tiroid kanserinde evreleme kanserin tipine ve hastanın yaşına bağlı olarak değişir.Papiller ve folliküler tiroid kanserlerinde 55 yaş altındaki hastalarda ;

Evre1 tiroid kanseri;kanser herhangi bir büyüklükte olabilir.yakın dokular ve lenf bezlerine yayılmış olabilir.Ancak vücudun başka bir yerinde yoktur.

Evre2 tiroid kanseri;kanser  herhangi bir büyüklükte olabilir.Etraf dokuklara ve lenf bezlerine yayılabilir.Akciğer,kemik ,beyin  ve karaciğer gibi uzak organlara yayılmıştır.

Papiller ve folliküler kanserli hastaların 55 yaşından daha büyük olanlarında ise evreme, 4 evre olacak şekildedir.

Evre1 tiroid kanseri;kanser 2 cmden küçük ve tiroidin içerisindedir.Lenf bezlerine gitmemiştir.

Evre2 tiroid kanseri;kanseri 2  cm. den küçüktür,tiroidin içindedir.yakın lenf bezlerine gitmiştir veya 2-4 cm. arasındadır,lenf bezlerine gitmemiş veya gitmiştir.Uzak metastaz yoktur.

Evre3 tiroid kanseri;kanser herhangi bir büyüklükte olabilir.Ancak tiroid bezinin dışına çıkmıştır.Yemek borusu,nefes borusu,larinks ,farinks ya da ses sinirleri(Rekürren laringeal sinir) e gitmiştir. Lenf bezleri tutulmuş ya da değildir. Ancak uzak organlara gitmemiştir.

Evre4; Kanser herhangi bir büyüklükte olabilir.Tiroidin dışına çıkmış ,boyundaki büyük damarlara gitmiştir.uzak metastaz yoktur veya büyüklük ne olursa olsun uzak organlara metastaz yapmıştır.

Anaplastik kanserlerin hepsi evre 4 olarak kabul edilir.  

 Tiroid kanserinde tanı nasıl konulur?

Boyunda herhangi bir şişlik fark edildiğinde ve bu nedenle hekime müracaat edildiğinde,hekim  geçmiş sağlık durumuyla ve ailedeki var olan hastalıklarla ilgili detaylı bir sorgulama yaparak hikayeyi  alır.Yapılan fizik muayene de boyunda tiroidde herhangi bir büyüme olup olmadığı ,nodülun varlığı tespit edilir.Ayrıca boyundaki lenf bezlerindeki  büyümelerde  elle palpe edilerek araştırılır.Eğer nodül  ve lenf bezlerinde büyüme tespit edilirse öncelikli olarak boyun ultrasonografisi  yapılır.Ultrasonografide bu nodülün yapısının  solid(her tarafı aynı özellikte,içinde sıvı yok) mi yoksa kistik(içi sıvı dolu) mi olduğu anlaşılır.Kistik nodüllerde kanser olması ihtimali çok düşüktür.Bu nodülün kanser olup olmadığını belirlemek için ince iğne aspirasyon biopsisi(İİAB) denilen işlem yapılır. Bu işlem ince bir iğneyle(enjektör iğnesi) ultrasonografi altında  ciltten girilerek tiroiddeki nodüle ulaşılır ve  solid nodülden doku  parçaları alınır. Bu hücreler mikroskop altında patoloji doktoru tarafından incelenerek kanser olup olmadığı ve varsa kanserin tipi belirlenir.İİAB  inde patolog, ya alınan dokular normal tiroid hücresi yani temizdir ya da kanser vardır diye rapor eder.Bazan tam olarak kanserin olup olmadığı söylenemez .O  zaman bu dokunun şüpheli olduğu belirtilir.Ya da alınan doku  tanı koymak açısından yetersizdir  diye rapor edilir.Tiroid fonksiyon testleri yapılarak tiroidin ne kadar hormon yaptığı T3,T4 hormon değerlerine bakılarak tespit edilir. Ayrıca TSH ,tiroglobulin ,anti tiroglobulin ve antitiroid antikorlar da  bakılarak tiroid bezinin hormonal durumu tam olarak değerlendirilir.Kalsitonin medüller tiroid kanserinde yükselmiştir.Ailevi medüller tiroid kanseri  tanısı açısından RET protoonkojeninde mutasyon olup olmadığı araştırılır.Boyun bilgisayarlı tomografisi(BT) veya magnetik rezonans incelemesi(MRI) tümörün tiroid dışına ve lenf bezlerine yayılımını değerlendirmek için yapılabilir.Ayrıca bu tetkikler,pozitron emisyon tomografisi(PET)  ile birlikte uzak organ metastazını araştırmak amacıyla da yapılabilir. 

 Tiroid kanserlerinde tedavi nasıl yapılır?

Tiroid kanseri  tedavisi cerrahi,radyoaktif iyot tedavisi,eksternal radyoterapi , kemoterapi  ve akıllı ilaçlarla hedef  tedavisi uygulanarak yapılır. En sık kullanılan yöntem  cerrahi ve radyoaktif iyot tedavisidir.

Tiroid kanserinde tedavi  kanserin  ne kadar yayılmış olduğuna bağlı olarak değişir. Ancak  kanser genel olarak tiroidin içinde ve/veya lenf bezlerine yayılmış olduğu için  cerrahi olarak tiroidin bir kısmı ya da tamamı varsa lenf bezleriyle birlikte çıkarılır.Genellikle hastanede 1 gün kalmak yeterlidir.Papiller ve folliküler kanserlerde, kanser çapı 1 cm den büyükse,  ameliyattan  2-3 hafta sonra TSH değeri 30 microünite/ml. üstüne çıkınca radyoaktif iyot tedavisi uygulanır.Radyoaktif iyot tedavisnden sonra birkaç gün evde kalmak ve küçük çocuklardan uzak kalmak gerekir. Kadınlar en az 6 ay hamile kalmamalıdır.Böylece tedavi  tamamlanmış olur.Medüller tiroid kanserinde cerrahi olarak tiroidin tamamının ve boynun ön bölge lenfatiklerinin çıkarılması yeterlidir. Anaplastik kanserlerde ise cerrahi tek başına yeterli değildir. Bazan tamamını çıkarmak mümkün de değildir.Radyoterapi ,akıllı ilaçla hedef  tedavisi  ve kemoterapi tedavinin bir parçasıdır.